lists for March ८ मार्च २०२५ रोजी जागतिक महिला दिनाच्या निमित्ताने महाराष्ट्र सरकारने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. महिला दिनाचे औचित्य साधून फेब्रुवारी आणि मार्च महिन्यांचा एकत्रित हप्ता म्हणून ३००० रुपयांचा सन्मान निधी थेट महिलांच्या बँक खात्यांमध्ये हस्तांतरित करण्यात आला आहे. या योजनेचा लाभ राज्यातील साधारणपणे दोन कोटी बावन्न लाख महिलांना मिळणार असून, हे वितरण डीबीटी (डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर) पद्धतीने करण्यात आले आहे.
महाराष्ट्र राज्याचे मुख्यमंत्री आणि दोन्ही उपमुख्यमंत्र्यांच्या सूचनेनुसार, महायुती सरकारच्या वतीने या विशेष उपक्रमाची सुरुवात करण्यात आली आहे. महिला दिनाचे खास औचित्य साधून, फेब्रुवारी आणि मार्च या दोन्ही महिन्यांचे अनुदान एकाच वेळी देण्याचा निर्णय घेण्यात आला. याद्वारे, महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी सरकारचे असलेले वचनबद्धता दाखवून देण्यात आली आहे.
‘लाडकी बहीण’ योजनेविषयी टीका आणि प्रतिसाद
‘लाडकी बहीण’ या योजनेवर सुरुवातीपासूनच अनेक टीका होत आल्या आहेत. विधान परिषदेमध्येही या योजनेबाबत अनेक प्रश्न उपस्थित करण्यात आले. तरीही, सरकारने या योजनेच्या अंमलबजावणीत कोणताही खंड पडू दिलेला नाही. सरकारच्या या निर्धाराचे प्रतिबिंब त्यांच्या वक्तव्यात स्पष्टपणे दिसून येते – “एकही महिना असा नाही की ज्या महिन्यात महिलांना लाडक्या बहिणीचा हप्ता मिळाला नाही.”
डिसेंबर महिन्यामध्ये आचारसंहिता संपल्यानंतरही महिलांना अनुदान वितरीत करण्यात आले, तसेच जानेवारी महिन्यातही वितरण सुरळीतपणे झाले. फेब्रुवारी आणि मार्च महिन्यांचे अनुदान एकत्रित देण्यामागे ८ मार्च, जागतिक महिला दिनाचे विशेष औचित्य साधण्याचा उद्देश होता. सरकारच्या मते, या विशेष दिवशी महिलांना आर्थिक मदत मिळणे हा त्यांच्या सन्मानाचा भाग आहे.
अनेक टीकांना दूर सारत, सरकारचे लक्ष महिलांच्या आयुष्यात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यावर केंद्रित आहे. “टीकेकडे फार लक्ष न देता महिलांच्या आयुष्यामध्ये सकारात्मक बदल करण्याच्या दृष्टिकोनातून ही योजना आम्ही यशस्वीरित्या राबवण्याकडे जास्त लक्ष देत आहोत,” असे सरकारतर्फे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले आणि महात्मा जोतिबा फुले यांना भारतरत्न देण्याची मागणी
महिला दिनानिमित्त सावित्रीबाई फुले आणि महात्मा जोतिबा फुले यांना भारतरत्न देण्यात यावे अशी मागणी सत्ताधारी भाजपचे आमदार करत आहेत. ही मागणी एका माजी मंत्री आणि वरिष्ठ सदस्यांनी केली असून, त्यांच्या या प्रस्तावाचे सरकारतर्फे स्वागत करण्यात आले आहे.
सावित्रीबाई फुले यांनी मुलींच्या शिक्षणासाठी केलेले अतुलनीय योगदान आजही समाजात प्रेरणादायी ठरत आहे. त्यांनी आपल्या कालावधीत अनेक संघर्षांना तोंड देऊन, मुलींच्या शिक्षणासाठी आणि समाजसुधारणेसाठी जे पाऊल उचलले, त्याचे पडसाद आजही समाजात अनुभवायला मिळतात. त्यांच्या कार्याचे महत्त्व अधोरेखित करताना सांगितले गेले की, “क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले आणि महात्मा ज्योतिबा फुले यांचे समाजासाठी अनेक वर्षांपूर्वीच केलेले योगदान, त्याचे प्रसाद (पडसाद) आजही आपल्याला पाहायला मिळतात.”
ते पुढे म्हणाले, “कुठे ना कुठेतरी मुलींच्या शिक्षणाप्रती असेल किंवा त्याचबरोबर समाजामध्ये जी काही सुधारणा आहे, ही याची जी सुरुवात असेल, एक सकारात्मक पाऊल असेल आणि त्या वेळेला संघर्ष करून त्यांनी मुलींच्या शिक्षणासाठी दिलेलं जे योगदान असेल, हे आमच्या सर्वांच्या आणि आपल्या सर्वांच्याच आयुष्यामध्ये अमूल्य आहे.”
सावित्रीबाई फुले यांना भारतरत्न देण्याची मागणी समाजात सकारात्मक प्रतिसाद मिळत असून, याबाबत केंद्र सरकारकडून योग्य ती दखल घेतली जाईल अशी आशा व्यक्त करण्यात आली आहे. “मला खात्री आहे की केंद्र सरकार, देशाचे लोकप्रिय पंतप्रधान नरेंद्र मोदी साहेब याची योग्य ती या मागणीची दखल घेऊन, एक आम्हाला सकारात्मक त्यांच्याकडून त्याचे एक उत्तर ऐकायला मिळेल,” असे आशावादी वक्तव्य करण्यात आले.
महिला सशक्तीकरणाचा मार्ग – महाराष्ट्रातील ‘लाडकी बहीण’ योजना
‘लाडकी बहीण’ ही योजना महिलांना आर्थिक स्वावलंबी बनवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल मानली जात आहे. या योजनेंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १००० रुपये आर्थिक मदत दिली जात आहे. महिला दिनाच्या निमित्ताने हे अनुदान तीन हजार रुपयांपर्यंत वाढवून, त्याचे वितरण एकाच वेळी करण्यात आले आहे.
ही योजना राज्यातील अनेक महिलांसाठी आर्थिक स्थिरता आणि सुरक्षा देण्याचे काम करत आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांना त्यांचा रोजचा खर्च भागवण्यास, शैक्षणिक गरजा पूर्ण करण्यास आणि छोटे व्यवसाय सुरू करण्यास या अनुदानाचा मोठा उपयोग होत आहे.
महिला आर्थिक सशक्तीकरणाच्या दिशेने ही योजना एक महत्त्वपूर्ण पाऊल असली तरी, सरकारने याचबरोबर महिलांसाठी रोजगार निर्मिती, कौशल्य विकास, आरोग्य सुविधा आणि सुरक्षित वातावरण निर्माण करण्यासाठीही विविध उपाययोजना हाती घेतल्या आहेत.
जागतिक महिला दिनाचे महत्त्व आणि सावित्रीबाई फुले यांचा वारसा
जागतिक महिला दिन साजरा करताना, सावित्रीबाई फुले यांच्यासारख्या क्रांतिकारक महिलांना आदरांजली देणे हे भारतीय संदर्भात अतिशय महत्त्वपूर्ण ठरते. सावित्रीबाई यांनी भारतातील महिला शिक्षणाच्या क्षेत्रात अग्रणी भूमिका बजावली. त्यांनी मुलींसाठी पहिली शाळा सुरू करून, समाजात असलेल्या रूढी, परंपरा आणि अंधश्रद्धांना समर्थपणे आव्हान दिले.
सावित्रीबाई फुले यांच्या शैक्षणिक कार्याबरोबरच, त्यांनी विधवा पुनर्विवाह, स्त्री-पुरुष समानता, जातिभेद निर्मूलन अशा अनेक सामाजिक मुद्द्यांवर काम केले. आजच्या आधुनिक भारतातील महिला सशक्तीकरणाचे बीज सावित्रीबाई फुले यांच्या क्रांतिकारी कार्यात रुजलेले आहे.
त्यांच्या या अमूल्य योगदानाला मान्यता देणे हा फक्त त्यांच्या प्रती कृतज्ञतेचा भाव नसून, आजच्या युगातील महिलांना त्यांच्या सशक्तीकरणासाठी प्रेरणा देण्याचा मार्ग आहे. सावित्रीबाई यांचा वारसा भारतीय समाजात जपून ठेवणे हे आजच्या पिढीचे कर्तव्य आहे.
महिला दिनाच्या निमित्ताने राज्य सरकारने ‘लाडकी बहीण’ योजनेंतर्गत तीन हजार रुपयांचे अनुदान महिलांच्या खात्यात जमा करून महिला सशक्तीकरणाबाबत आपली वचनबद्धता दाखवून दिली आहे. दुसरीकडे, सावित्रीबाई फुले आणि महात्मा जोतिबा फुले यांना भारतरत्न देण्याची मागणी करून, सामाजिक न्याय आणि शैक्षणिक क्रांतीला मान्यता देण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
महिला सशक्तीकरणाचा मार्ग त्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनातून जात असला तरी, त्यांना सामाजिक, शैक्षणिक आणि राजकीय क्षेत्रात समान संधी आणि सन्मान मिळणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. महिलांच्या बहुआयामी विकासासाठी सरकार, समाज आणि व्यक्ती यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.
